Bałkański Kalejdoskop – Słowenia

Niezłe pomieszanie z poplątaniem nieprawdaż? Co zatem? Najlepiej chyba odłożyć ten temat na półkę i zostawić w spokoju. Czy ma to aż tak duże znaczenie? Dla nas niekoniecznie ;-)

Bałkański kalejdoskop ma swój początek w Poznaniu z którego, już we wczesne piątkowe popołudnie 11 sierpnia, startuje Martyna. Ciepły i pogodny wieczór spędzamy na bielskim rynku Starego Miasta, przy zimnym piwku i innych specjałach. Wyjeżdżamy z Bielska-Białej z samego rana, już w trójkę, bo towarzyszy nam oczywiście Antoni. Čas je za pustolovščine!

Nasza trasa, najprostsza i najkrótsza z możliwych, wiedzie przez Czechy i Austrię. Warto pamiętać, że poruszając się w tych krajach autostradami musimy zaopatrzyć się w winiety. Do Gozd Martuljek, małej wioski położonej pośród piętrzących się szczytów Alp Julijskich docieramy popołudniem. Miejscowość ulokowana na pograniczu Słowenii, Austrii i Włoch, należy do gminy Kranjska Gora.

Po zaparkowaniu samochodu w dogodnym miejscu, przepakowujemy się i objuczeni plecakami udajemy się w poszukiwaniu szlakowskazów na Bivak pod Špikom. Według mapy przed nami około dwugodzinne podejście. Bivak pod Špikom, który jest punktem docelowym dzisiejszego dnia leży w grupie Martuljek. Jest to bezsprzecznie jedna z najpiękniejszych i najmniej dostępnych grup górskich w Alpach Julijskich. Oznakowane szlaki prowadzą jedynie na Škrlatice (najwyższy szczyt grupy), Dolkovą Spicę oraz najbardziej rozpoznawalny w grupie Špik. Jego idealnie piramidalny kształt widział chyba każdy, przejeżdżający drogą Jesenice - Kranjska Gora. Mimo, że nie jest specjalnie wysoki - wznosi się "raptem" na 2472 m. n.p.m. - to jego, opadająca na północ, ponad 900-metrowa ściana zaliczana jest do najsłynniejszych w historii słoweńskiego alpinizmu. I właśnie Špik upatrzyliśmy sobie za cel wspinaczki. Wybraliśmy jeden z klasyków słynnego przewodnika z Cortiny, Angelo Dibony, najłatwiejszą drogę biegnącą północną ścianą - Dibonova Smer IV+.

Szlak z Gozd Martuljek, z początku poprowadzony jest dość łagodnie wraz z traktem rowerowym. Z każdym pokonanym metrem zwężająca ścieżka coraz bardziej stromiej, wijąc się zakosami po stokach buczynowego lasu. Szlak nie jest zbyt widokowy, zaledwie w paru miejscach ukazując naszym oczom wspaniałe urwisko Špika.

Bivak ukryty jest w lesie, na małym spiętrzeniu nieopodal podnóża ściany. Jego główna część jest zamknięta, otwarte jest natomiast poddasze, do którego prowadzi wejście znajdujące się z tyłu budynku. W środku jest czysto i schludnie, znajdziemy materace i kilka koców. Ujęcie wody znajduje się jakieś 10-15 minut poniżej, przy szlaku. Klucze do części głównej schronu można uzyskać, kontaktując się z miejscowym klubem górskim. My już z oddali słyszymy, że tego wieczoru nie będziemy sami. W biwaku zastajemy sympatyczną, kilkuosobową grupę Słoweńców. Dotarcie do bivaku zajęło nam 1:30h więc całkiem nieźle. Szybko zrzucamy bety na poddaszu i korzystając z ostatnich chwil przed zapadnięciem zmroku wybieramy się do podnóża szczytu, by z bliska prześledzić przebieg naszej jutrzejszej drogi. Północna ściana Špi­ka, licząca sobie 900 metrów, jest monstrualna.

Po krótkim rekonesansie wracamy do naszego drewnianego domku. Mamy zamiar wcześnie się położyć i porządnie wyspać przed jutrzejszą akcją. Po chwili dołącza do nas damska część grupy Słoweńców, najwidoczniej nie wszyscy zmieścili się w głównej części. Budzik ustawiamy na 4:30.

Noc mija bez przygód. Tym razem mieliśmy naprawdę szczęście jeśli chodzi o towarzystwo w nocy. Cisza i spokój, nie zawsze tak jest. Otwieramy oczy przed budzikiem, zwlekamy się z materaców i schodzimy przed bivak. Śniadanie, jeśli tak można powiedzieć o dwóch bananach na głowę (z czego Martyna zjada tylko jednego), spożywamy w dość mrocznych warunkach.

Podejście łatwymi piargami pod początek drogi zajmuje nam koło 30 minut. Droga startuje wąwozem oddzielającym Špik od charakterystycznej formacji pokrytej częściowo kosodrzewiną, zwanej Zeleną Glavą. Ten fragment mamy zamiar pokonać z asekuracją lotną - pierwsza idzie Martyna. Trudności teoretycznie nie powinny przekraczać I-III, zdarzają się jednak parszywe miejsca. Zwłaszcza tam gdzie prawą stroną omijamy przeszkody, zamykające nam drogę w wąwozie, a asekuracja - nie oszukujmy się - jest czysto iluzoryczna. Zwłaszcza jeden, kruchy odcinek przez pionowe kosówki dość mocno zapada nam w pamięć...

Po jakiejś godzinie osiągamy wierzchołek Zelenej Glavy. W tym miejscu wbijamy się we właściwą ścianę, którą od Zelenej Glavy oddziela bardzo charakterystyczna turniczka, której nie sposób obejść. Schodząc z niej na przełączkę najpraktyczniej jest po prostu zeskoczyć ;-) Przed nami piętrzący się grzbiet turniczek o trudnościach III-/III Zamieniamy się na prowadzeniu, ale postanawiamy kontynuować wspinaczkę w podejściówkach „na lotnej”.

Po pokonaniu rzędu turniczek, docieramy do trawiastego siodełka z kilkoma żlebami, tworzącymi wyżej głęboki komin zamknięty przewieszką. Wspinaczka staje się teraz bardziej wymagająca. Latają kamienie, chwyty zostają w rękach, a stopnie urywają się pod stopami - jest "ciekawie". Omijam przewieszkę prawą stroną, po czym docieram do kolejnego komina, również zablokowanego od góry przewieszką. Tą omijam tym razem z lewej. Kawałek wyżej zatrzymują mnie straszące płyty, których nie powinno tutaj być. Pod nimi, na dogodnej półce postanawiam czekać na Martynę. Pokonuję płyty, z lekkim stresem, bez żadnej sensownej asekuracji. W sumie do tego momentu drogi napotkaliśmy może ze 2-3 stare haki, a zakładanie własnej asekuracji jest, delikatnie powiedziawszy, dość mocno ograniczone. Droga, choć staramy się przypomnieć sobie charakterystyczne punkty, już jakiś czas temu przestała być oczywista. Trafiamy do kolejnego komina, generalnie wspinamy się głównie formacjami wklęsłymi.

W końcu po jakichś czterech godzinach od startu docieramy na w miarę komfortowe półki, które bierzemy za obszerny taras noszący nazwę "The Dibona Ledge". Tutaj nasza Dibonova smer powinna poziomym trawersem odbić w prawo, aż na północno-zachodnią ścianę. Po krótkiej chwili na jakieś kabanosy i batony, wiążemy się na sztywno i zakładam buty wspinaczkowe. Do znalezionego starego haka dobijamy swój i z nich zakładamy stanowisko. Próbuję znaleźć jakieś przewinięcie w prawo, ale nie znajduję żadnej możliwość. Obniżenie się (jak teoretycznie widnieje w topo) jest niemożliwe - żleb z prawej strony, nieco poniżej nas, jest przewieszony. Przetrawersowanie gładkich płyt, bez żadnej możliwości założenia jakiejkolwiek asekuracji, też się nie udaje. Główkujemy, analizujemy, lustrujemy teren ale nic z tego.

Nic nie pasuje do niczego. Pobłądziliśmy w ścianie. Przeoczyliśmy półkę Dibony i wspinaliśmy się dalej w górę. Zdaje się, że widzimy ją kilkadziesiąt metrów pod nami. Cholera jak mogliśmy ją przeoczyć?! Być może z półki kontynuowaliśmy wspinaczkę Direktną Smer, a może po prostu jakimiś wariantami dostaliśmy się do półek, na których się zatrzymaliśmy. Jakieś dwa, może trzy wyciągi powyżej półki Dibony. Zbyt wiele tego "może". Długo nam zeszło, zanim zdaliśmy sobie sprawę, że będziemy musieli się wycofać. Szczyt nas odtrącił tym razem i musimy to po prostu przyjąć na klatę.

Wycof z tak dużej ściany jest zawsze sporym wyzwaniem. Gdy nie mamy gotowych stanowisk, nie istnieje żadna linia zjazdów, odwrót wiąże się z wieloma problemami. W trakcie wycofu wykorzystaliśmy wszystko co zastaliśmy na drodze i dało się użyć: czyli nieliczne stare haki, do których dobijaliśmy swoje, a także bloki skalne, czy kosówkę Zelenej Glavy. Zostawiliśmy w ścianie kilka haków, parę taśm i kilka metrów awaryjnego repa. O ile wspinaczka do miejsca, które nas zatrzymało zajęła nam 4 godziny, tak na wycofie zeszło nam godzin osiem. U podstawy ściany zameldowaliśmy się kilka chwil przed zapadnięciem zmroku. Podczas wycofywania się spotkaliśmy trzy osoby w ścianie. Solującego Słoweńca, który w trakcie krótkiej rozmowy potwierdził moje domysły co do lokalizacji dalszego przebiegu zagubionej drogi oraz zespół niemiecko-polski. Spotkany na Zelenej Glavie duet zmierzał do półki Dibony na biwak, z którego następnego dnia mieli zamiar kontynuować wspinaczkę północną ścianą.

Można by się teraz po fakcie zastanawiać, czy nie lepiej było odnaleźć Direktną i nią kontynuować drogę na szczyt. Pewnie gdybyśmy mieli jej schemat ze sobą tak by było, ale nie mieliśmy. Być może mogliśmy po rozmowie z solistą, po zjazdach w okolice półki Dibony, kontynuować naszą drogę dalej. Może zdążylibyśmy przed zmrokiem, może nie zdążylibyśmy. W tamtym momencie podjęliśmy taki, a nie inny wybór. Każdy wycof czy odwrót to ciężkie decyzje, wymagają często więcej mądrości i odwagi, bo uświadamiamy sobie, że nie jesteśmy dość dobrzy, dość silni. Dają nam jednak szansę by wrócić i kiedyś spróbować ponownie, na tej czy innej górze.

Klasyczna Droga Dibony na północnej ścianie może nie jest zbyt trudna technicznie, ale jej długość, towarzysząca ekspozycja, trudności orientacyjne, kruszyzna czy praktycznie brak stałych punktów cały czas stanowią o jej powadze. To wymagająca, duża ściana, nie należy o tym zapominać.

Zejście do Gozd Martuljek strasznie nam się dłuży. Zmęczenie daje znać o sobie. W wiosce udaje nam się jeszcze namierzyć otwartą knajpę, w której nabywam upragnione piwo. Na pytanie barmanki: "Heineken or Laško?", odpowiadam zdecydowanie - Laško! Następnie lokalizujemy pobliski (niezbyt sympatyczny) Kamp Špik. Rozbijamy namiot, gotujemy liofa, pijemy zakupione chwilę wcześniej przepyszne Laško i zapadamy w kamienny sen, z którego budzimy się dopiero o 9.

Niemrawemu porankowi towarzyszy burza mózgów, po której decydujemy się na zaniechanie kolejnego punktu naszego Julijskiego pierwotnego planu. Powody głównie sprzętowe, wypstrykaliśmy się podczas wycofu, zwłaszcza z haków, a bez nich tutaj ani rusz. Nie da się ukryć, że nasze morale również trochę ucierpiało. Postanawiamy spędzić luźniej dzisiejszy dzień, a potem jechać dalej. Ostatnie poranne spojrzenie z kempingu na piramidę Špika.

Najważniejszym miejscem miasteczka jest oczywiście Rynek, czyli górne miasto, Plac (dziś Mestni Trg). Jest to długi, prostokątny plac w stylu barokowy, na środku którego znajduje się posąg Marii, ustawiony w 1751 r. przez mieszczan w ramach dziękczynności za uratowanie przed epidemią zarazy. Za najwspanialszy budynek przy placu uznaje się stary ratusz miejski z XVI w. z gotyckim portalem. Warto wspomnieć również o Domu Żigona - późnogotyckiej kamienicy z wysuniętymi na kamiennych konsolach piętrami, niewielkimi oknami i stromym dachem w południowej części rynku, a także kamienicy - dawnej plebanii, składającej się z dwóch starszych domów, odrestaurowanych w XVIII w, z zachowaną renesansową tablicą. Stąd już blisko do Domu Homana - znajdującej się pomiędzy Mestni trg a placem Cankarjeva trg, rezydencji miejskiej odnowionej po trzęsieniu ziemi w 1511 w stylu gotyckim z licznymi elementami renesansowymi. Zdobią ją m.in. freski przedstawiające św. Krzysztofa.

Już po zapadnięciu zmroku docieramy pod gospodarstwo agroturystyczne Tratnik w wiosce Pongrac. Po campingu znowu ani śladu - no nic idę zagadać z gospodarzami ;-) Bardzo szybko okazuje się, że tym razem trafiliśmy dobrze. Małe pole namiotowe znajduje się za domem, pełniącym również funkcję restauracyjki. Do dyspozycji mamy kuchnię, prysznic i toaletę. Socjal wraz z ceną 6 euraczy od twarzy są wielce zachęcające. Rozbijamy namiot, odświeżamy się, przygotowujemy kolację i oczywiście otwieramy browara! ;-)

Poranek jest jak z obrazka - to będzie piękny i udany dzień! :-)