Bałkański Kalejdoskop – Chorwacja #2

źró­dło: hpd-sveti-jure.com

By dotrzeć do głównego wejścia na teren parku, jedziemy Jadranką do ostatniego skrzyżowania ze światłami w Makarskiej. Z niego kierujemy się na na Vrgorac drogą 512. Po przejechaniu ~6 km, za miejscowością Gornij Tučepi skręcamy w lewo, docierając do bram Biokova. Tu jesteśmy zobligowani kupić bilet (50 HRK/os płatne gotówką), uprawniający nas do wjazdu na teren parku. Z biletem dostajemy mapkę parku zawierającą również podstawowe informacje na jego temat. Przy wjeździe wita nas tabliczka z napisem "Drive at your own risk" (Jedziesz na własne ryzyko). Zapowiada się ciekawie ;-)

Pierwszy fragment trasy wiedzie przyjemnie przez piniowe lasy, by z kolelejnymi przejechanymi kilometrami przeobrazić się w stromą, wąską i krętą dróżkę. Zostawiamy za sobą pierwsze punkty widokowe: Vrata Biokova oraz Ravna Vlaška. Po kilku kilometrach zaczynają się serpentyny. Wokół nas iście księżycowe krajobrazy - mijamy wśród nich ruiny dawnych zabudowań, konoby i ogródki z warzywami, pszczelarskie pasieki, a także pasące się konie, krowy, kozy czy nawet osiołki. Od Ravnej Vlaški droga wije się po równinnym terenie. Mijanie się z innymi samochodami jadącymi z naprzeciwka, na coraz węższej drodze, nie należy jednak do najłatwiejszych. Często jedynym ratunkiem są niewielkie zatoczki rozmieszczone co kilkaset metrów, umożliwiające bezpieczną mijankę. Mniej więcej w połowie trasy pomiędzy Ravną Vla­šką, a szczytem Sveti Jure skręcamy w lewo za znakami na Vošac (w prawo droga na Sv.Jure).

Po nieco ponad pięciu kilometrach dojeżdżamy na parking nieopodal nieczynnego aktualnie schroniska Planinarski dom Vošac. Pierwsza część drogi za nami. O tym, że wariant "dla zmotoryzowanych” jest wymagający i niekoniecznie dla wszystkich kierowców, niech świadczy fakt, że na parkingu spotykaliśmy faceta, który po pokonaniu dotychczasowego fragmentu drogi zdecydował się wezwać Służby NP Biokovo. Strażnicy zmuszeni byli zjechać w dół wraz z nim, jego samochodem, bo sam nie był w stanie. Był tak zaaferowany, że z przejęcia zapomniał nawet butelki wody na dachu ;-) Przypomnę tylko, że "najciekwszy" fragment drogi znajduje się dopiero wyżej. Warto wziąć to pod uwagę.

Przy schronisku urządzamy sobie dłuższą posiadówę. Gotujemy, relaksujemy się. Wybieramy się też na obchód świeżo wyremontowanego, lecz - jak już wspomniałem wyżej - zamkniętego schroniska. Dopiero późnym popołudniem ruszamy w kierunku Vošaca.

Vošac to trzeci co do wysokości, najwyższy szczyt masywu (1411 m n.p.m). Jest oddalony około 20 minut z parkingu. Niedaleko znajduje się również inny atrakcyjny punkt widokowy - Štrbina (1338 m n.p.m.). Skoro jesteśmy już tak blisko postanawiamy zajrzeć i tam. Na miejscu znajduje się platforma z opisaną panoramą.

Nie zabawiamy na Štrbinie zbyt długo. Na odsłoniętym od wiatru przesmyku nie da się wystać. Zimny, porywisty wiatr przegania nas dalej. Wracamy do rozgałęzienia szlaków i kontynuujemy spacer na Vošac. Szczyt znajduje się na brzegu płaskowyżu i można przyjąć za wielce prawdopodobne, że jest jednym z najpiękniejszych punktów widokowych Biokova. Na wierzchołku znajduje się małe, murowane schronisko turystyczne "Planinarski dom Toni Roso". Prowadzi je klub speleologiczny SAK "Ekstrem" z Makarskiej. Na szczycie jesteśmy sami, przed nami rozciąga się rewelacyjny, panoramiczny widok na Makarską, Adriatyk, fantastyczne klify Biokovo, a także szczyt Sveti Jure znajdujący się za nami.

Byliśmy przygotowani by spędzić na Vošacu nieco więcej" czasu - piwko, przekąski, sami wiecie ;-) Warunki jednak takie, że już po paru chwilach wiemy, że nic z tych planów nie wyjdzie. Huraganowy, zimny wiatr studzi skutecznie nasze zamiary. Mimo, że jesteśmy uzbrojeni w puchówki stwierdzamy, że nie ma większego sensu tu sterczeć. Co dalej zatem, skoro nasz plan na miły wieczór z pięknym zachodem słońca szlag trafił..?

Wracamy na parking i zasiadamy. Robimy listę wszystkich argumentóww "za i przeciw" opcji co dalej i postanawiamy... rzucić monetą ;-) Niech los zdecyduje o tym, czy będziemy tu, zgodnie z pierwotnym planem, kiblować do rana by nazajutrz, szlakiem przez Babina Vrklja ruszyć na szczyt Sveti Jure, czy też wjedżamy tam samochodem teraz. Rzut monetą przesądza - ruszamy od razu! Jako że, do zachodu słońca nie zostało zbyt wiele czasu, musimy się sprężąć.

Przed nami ostatnie kilometry najciekawszego etapu trasy - podjazd ciasnymi i ostro wijącymi się serpentynami na sam szczyt. Wspinamy się w górę powoli i ostrożnie. Z każdym pokonanym kilometrem, droga robi się bardziej stroma i wąska. Wrażenie potęgują pionowe wapienne zbocza z jednej strony oraz stare, przerdzewiałe barierki, zabezpieczające przed runięciem w przepaść, z drugiej strony drogi. Z uwagi na fakt, że szerokość drogi to w zasadzie jedno-półtora auta, nie zaszkodzi myśleć kilkaset metrów do przodu. Nigdy nie wiadomo, czy zza zakrętu nie wynurzy się nagle inny samochód. Dobrą praktyką przy pokonywaniu kolejnych ostrych zakrętów, na których mamy bardzo ograniczoną widoczność, jest używanie klaksonu. Informujemy w ten sposób o swojej obecności kierowców nadjeżdżających z naprzeciwka. W przeciwnym razie możemy być zmuszeni do cofnięcia się kilkadziesiąt metrów wąską drogą w dół do najbliższej zatoczki, często nad krawędzią urwiska. Ewentualnie możemy liczyć, że to ten nadjeżdżający z przeciwka się cofnie. Wjeżdżając o tej porze i tak mamy sporo szczęścia, bo zjeżdżających samochodów jest stosunkowo niewiele.

Nie udało nam się jednak zupełnie uniknąć dodatkowych, niekoniecznie pozytywnych emocji, spowodowanych mijankami. Najmniej przyjemna z nich, wiąże się z wymijaniem z pewnymi Czechami. Mimo, że jedną z zatoczek mieli stosunkowo niedaleko za sobą, próbowali wymusić na nas chamską gestykulacją, cofanie się w dół. Oczywiście nie daliśmy się stłamsić i to Czesi musieli się cofnąć. Nie zmienia to faktu, że nawet w zatoczce trzeba się liczyć z faktem mijanki na "grubość lakieru". Innym razem, w trakcie mijanki z Litwinami, obsunął się fragment zbocza pod ich kołami. Na szczęście skończyło się bez poważniejszych konsekwencji.

Jednak wszystkie te przygody rekompensuje nam magia krainy w której mamy przyjemność gościć. Ostatni zakręt, ostatnia prosta i oto jesteśmy. Możemy odetchnąć z ulgą, udało nam się wjechać. Drugi najwyższy szczyt Chorwacji - góra św. Jerzego (Sveti Jure) - 1762 m n.p.m. zdobyta! A to, że samochodem? Kto by się tym teraz przejmował ;-) Zatrzymujemy się na niewielkim parkingu i czym prędzej wyskakujemy z auta, zdążyliśmy na zachód słońca rzutem na taśmę! ;-) Trzeba dodać, jeden z najpiękniejszych zachodów słońca jakie mieliśmy okazję podziwiać.

Z tarasu widokowego przy budce strażnika roztacza się fantastyczna panorama Riwiery Makarskiej, skąpane w Adriatyku wyspy Brač i Hvar, a także na księżycowy krajobraz masywu Biokovo. W bezchmurne dni przy dobrej przejrzystości powietrza jest szansa dostrzec stąd podobno również włoskie Apeniny oraz góry Bośni i Hercegowiny. Niestety, bardzo dobrze widoczne są również pożary lasów, które tego lata trawią całą Chorwację. Biokovo również cierpi.

Na wierzchołku znajduje się, przypominający wyglądem rakietę, przekaźnik radiowo-telewizyjny. Warto pokusić się o spacer dookoła niego. Dotrzemy w ten sposób do kapliczki Św. Jerzego. Do 1965 roku stara kapliczka znajdowała się w miejscu przekaźnika. Potem została zburzona i trzy lata później wybudowana nieco niżej. I właśnie starej, XVII wiecznej kaplicy, szczyt SV. Jure zawdzięcza swoją nazwę. Kapliczka co prawda jest zamknięta, ale można zajrzeć do środka przez małe okienko nad drzwiami. W środku dostrzeżemy barwną mozaikę przedstawiającą Świętego Jerzego oraz dwie małe ławki.

Wycieczka na najwyższy szczyt Biokova nie kończy się jednak na widokach ze szczytu. Pozostaje jeszcze bowiem droga „w dół”. A że wieczór coraz późniejszy i chłod coraz większy, najwyższy pora wracać. Na szczęście dla nas, o tej porze na drodze jest już spokojnie, więc zjazd idzie nam niezwykle sprawnie i zajmuje około godziny.

Będąc w środkowej Dalmacji nie możecie nie uwzględnić wizyty w Parku Przyrody Biokovo. Na koniec tej części relacji, traktującej o Biokovie, filmik ilustrujący naszą wizytę w parku przyrody oraz trasę wjazdu i zjazdu. Zapraszamy i polecamy!

Zalegamy na betonowych platformach na końcu przystani z browarkiem do późnego wieczora. Na camping wracamy dopiero po zmroku. Rano zwijamy manatki i ruszamy w dalszą podróż - tym razem kurs na Ston.

Widoczne już z oddali umocnienia powstały w latach rozkwitu Republiki Dubrownickiej na przełomie XIV i XV wieku. Wtedy to, ze względu na złoża soli, Ston był jednym z najważniejszych ośrodków w regionie. Na fortyfikacje autorstwa m.in. Juraja Dalmatinaca, składało się 5,5 km murów, 40 wież i 7 bastionów, w tym najważniejsza z nich - Veliki Kaštio. System obronny o kształcie pięcioboku, którego narożniki były wzmocnione potężnymi basztami, skutecznie chronił miasto i jego największy skarb - szaliny, przed atakami Turków. Ufortyfikowania biegną na górujące nad miastem wzgórze Podzvizd, gdzie znajdują się ruiny twierdzy. Po drugiej stronie wzgórza mury opadają do bastionu Koruna w Mali Ston. W wyniku trzęsień ziemi, które kilkukrotnie nawiedziły te tereny, cześć z murów uległo znacznym zniszczeniom, a po utracie strategicznego znaczenia miasta, mury zaczęto rozbierać w celu pozyskania budulca dla domostw.

Jest dość wcześnie więc z miejscem postojowym nie ma najmniejszego problemu. Na mury prowadzą trzy wejścia: dwa z nich oznaczone na mapce (link w info praktyczne) jako A oraz C znajdują się w Ston, trzecie - B w Mali Ston. My wchodzimy wejściem C znajdującym się z lewej strony budynku za parkingiem. Bilet wstępu kosztuje nas 50 HRK/os. Mamy szczęście, jesteśmy jednymi z pierwszych odwiedzających mury tego dnia. Podejście stromymi schodami prowadzi nas do pierwszej baszty.

Im wyżej tym widoki są coraz bardziej atrakcyjne. Z baszty rozpościera się przepiękna panorama na czerwone dachówki zabudowań Stonu, solanki z których słynie miasteczko oraz okoliczne wzgórza i cudowną zieleń dookoła.

Układ urbanistyczny miasta jest nietypowy. Mamy tutaj co prawda podział ulic na typową szachownicę, ale - co ciekawe - budynki mieszkalne są w środku, natomiast instytucje publicznego użytku, takie jak np. renesansowy Pałac Rektorów (Knežev dvor) na obrzeżach.

Skoro jesteśmy przy zabytkach, z innych wartych uwagi zachowanych obiektów, warto wspomnieć choćby o gotycko-renesansowym Pałacu Biskupów, gotyckim pałacu rodziny Sorkočević-Djordjic, a także Kościele św. Mikołaja (Crkva sv. Nikole) czy dobrze widocznym z murów, klasztorze Franciszkanów (Franjevački samostan).

W dużej mierze dzięki szeroko zakrojonym pracom rewitalizacyjnym w 2009 roku udostępniono zwiedzającym trasę wiodącą murami (od wejścia C do B), łączącą Ston z Mali Ston. Jej przejście zajmuje jakieś 30 minut. Jeśli doliczymy do tego trasę A <-> C do czasu na zwiedzanie murów, powinniśmy dodać 15 minut. My oczywiście idziemy.

Przed nami coraz szersza panormama na miasteczko oraz słynną, Solana Ston - najstarszą solanę w Europie - składającą się z 58 basenów podzielonych na 5 grup.

Nie mniej ciekawie jest dalej. Za wzniesieniem, prócz miejscowości Mali Ston oraz fortyfikacji ją obejmujących (włącznie z okazałymi ruinamui bastionu Koruna), możemy podziwiać piękną zatokę Malostonski zaljev, słynną na cały świat z hodowli wyśmienitych małż i ostryg. Ponadto z okolic twierdzy rozciąga się przepiękny widok na wyspę Korčula.

Mali Ston to w zasadzie kilka wąskich uliczek. To co różni go od Stonu to lokalizacja bezpośrednio nad zatoką. Oprócz kilku restauracji i barów nie znajdziemy tu wiele ciekawego. Po krótkim spacerze, wracamy murami do większego ze Stonów, po raz kolejny zachwycając się osiągnięciami Dubrownickiej architektury. Nieśpieszny spacer "tam i z powrotem" murami zajął nam około 2 godzin.

Sam Ston jest również bardzo urokliwy. Warto przespacerować się wąskimi i klimatycznymi uliczkami, wzdłuż których ciągną się kamienne domy, pokryte czerwonymi dachówkami. Włóczymy się pustymi zaułkami z nieukrywaną przyjemnością :-) Na koniec wizyty w miasteczku postanawiamy coś przekąsić. Już wcześniej upatrzyliśmy sobie w tym celu Konobę Stagnum, którą szczerze polecamy.

W naszym zamówieniu znalazło się Risotto Cerne wraz z espresso dla Martyny, a także Symfonia Rybnja czyli grilowany zestaw owoców morza z warzywami oraz podwójny Gemišt dla mnie. Wszystko przygotowane na naszych oczach, świeże, pachnące i przepyszne. Niebo w gębie! :-D

Niewielkie, sympatyczne miasteczko to popularny letni kurort wypoczynkowy leżący na kilku półwyspach. Głównym powodem, dla którego ściągają tu turyści są malownicze, kamieniste plaże i krystalicznie czyste wody Adriatyku. Ponadto Cavtat oferuje spore możliwości jeśli chodzi o aktywne formy wypoczynku takie jak surfing, żeglarstwo czy nurkowanie. Oczywiście w miasteczku zachowało się także kilka cennych zabytkowych obiektów. Tym razem nie planujemy jednak zwiedzać miasteczka. Przyjechaliśmy na snurki ;-) Oddalamy się w kierunku deptaku przy nabrzeżu równolegle do plaży, a następnie ścieżką przez las.

Nasza docelowe miejscówka, znajduje się po drugiej stronie cypla, za Hotelem Croatia, nieopodal Cichej Zatoki (Tihai Uvala) i plaży nudystów ;-) Piniowy lasek i skaliste wybrzeże usiane olbrzymimi głazami daje sporo możliwości. Co prawda nie dane nam było zobaczyć ośmiornic czy muren, ale i tak mieliśmy tego dnia więcej szczęścia niż poprzednim razem. Udało nam się zobaczyć mnóstwo ryb, sporo kolorowych gąbek i kilka rozgwiazd. Niżej mała próbka.

Burzliwe dzieje Dubrownika sięgają VII w. i najazdu Słowian, którzy zniszczyli rzymskie miasto Epidaurum (obecnie Cavtat). Uciekający mieszkańcy osiedlili się na skalistej wysepce Ragusa, odgrodzonej od kontynentu wąskim kanałem, a z obawy przed zagrożeniem wznieśli mury. Rozpoczęto budowę nowej osady z wykorzystaniem rzymskiego, regularnego schematu rozplanowania miasta, który do dziś jest widoczny w układzie ulic. W tym samym czasie na kontynencie Słowianie założyli osadę Dubrawa. Społeczności obu osad zjednoczyły się w XVII w., tworząc fundamenty dzisiejszego miasta. W IX w. doszło do zasypania kanału rozdzielającego obie osady, a w jego miejscu powstała główna ulica - Stradun.

Miasto kilkukrotnie wpadało w zależność od innych potęg. Podlegało cesarstwu bizantyjskiemu, przetrwało oblężenie arabskie, było posiadłością Republiki Weneckiej, a także niepodległą Republiką Dubrownicką, zniesioną dopiero przez władze napoleońskie. W latach późniejszych ziemie te należały jeszcze do Włoch, Francji, Austrii oraz były częścią Królestwa Jugosławii.

Po rozpadzie Jugosławii Dubrownik doświadczył krwawego oblężenia, które trwało pomiędzy październikiem 1991 a majem 1992 roku. W wyniku ostrzału wojsk serbsko-czarnogórskich śmierć poniosło ponad 3 tys. ludzi, a blisko 70% budynków Starego Miasta zostało poważnie uszkodzonych. Na szczęście, dzięki zdobytym funduszom na odbudowę, dziś możemy znów podziwiać to miejsce w pełnej krasie. Jedynie nieliczne ślady po kulach i nowe dachówki przypominają o niedawnej tragedii.

Największą atrakcją Dubrownika jest oczywiście Stari Grad, unikalny w Europie, w całości zachowany układ urbanistyczny średniowiecznego miasta wraz z systemem umocnień obronnych. Aby wejść do miasta musimy przejść kamienny, a potem zwodzony, drewniany most nad fosą. Zwiedzanie najlepiej rozpocząć w od głównej bramy Pile, znajdującej się po zachodniej stronie miasta. Niewielki placyk przy bramie Pile zajmuje, zwieńczona kopułą z otworem w środku, Wielka Fontanna Onufrego, powstała jako punkt czerpania wody z XV-wiecznych wodociągów. Na pierwszy rzut oka wcale nie przypomina fontanny. Okrągła kopulasta studnia jest zdobiona szesnastoma kamiennymi maszkaronami, z których ust wypływa woda. Jedna z legend mówi, że ten kto napije się z niej wody, wróci do Dubrownika, natomiast kto napije się wody z wszystkich szesnastu głów, temu spełni się jego życzenie. Niestety podczas naszej wizyty, część kraników nie działała :-/

Bramy kas szturmujemy jako jedni z pierwszych. Mimo drogiego biletu wstępu na mury miejskie (150 HRK/os), zdecydowanie warto. To dubrownicki must see! Główne wejście znajduje się tuż obok bramy Pile. Mury obronne Dubrownika o długości 1940 metrów otaczają całe Stare Miasto. W skład umocnień wchodzi także 5 bastionów, 12 baszt kwadratowych, 3 okrągłe wieże, Twierdza św. Jana oraz dwa forty zbudowane za murami - Lovrijenac i Revelin. Wznoszenie fortyfikacji rozpoczęto w VIII w., a ukończono cztery stulecia później. Główny mur od strony lądu ma od 4 do 6 metrów szerokości, zaś od strony morza jego grubość wynosi od 1,5 do 3 metrów. Wysokość w niektórych miejscach dochodzi do 25 metrów.

Po pokonaniu schodów na górę, odsłania się przed nami widok na mały placyk z Wielką Fontanną Onofrio, na którym przed chwilą staliśmy. Idąc w kierunku przeciwnym do ruchu zegara, docieramy do XV-wiecznej Wieży Bokar (Trdava Bokar), zabezpieczającej miasto przed atakiem od zachodu i z morza. Dobrze widać stąd, położoną za zatoką, wznoszącą się na wystającej z morza skale, kamienną twierdzę św. Wawrzyńca (Trdava Lovrijenac) z XIV w.

Dalsza trasa prowadzi wokół starówki, po lewej mijamy kolejne kamienne zabudowania z brukowanymi uliczkami. Po prawej możemy podziwiać intensywny błekit Morza Adriatyckiego. Z południowej części murów rozpościera się również niesamowity widok na piękną, porośniętą bujnym lasem, wyspę Lokrum. Ze względu na bogatą faunę i florę, oddalona zaledwie 600 metrów od murów miasta wyspa, jest dziś rezerwatem przyrody.

Ruszamy dalej, z murów mamy doskonały podgląd w głąb małego placu Poljana Ruđera Boškovića, przy którym znajduje się jezuicki Kościół św. Ignacego (crkva sv. Ignacija). W przykościelnej dzwonnicy wisi, pochodzący z połowy XIV w., najstarszy, zachowany dzwon w Dubrowniku. Do barokowej świątyni z XVIII w. prowadzą imponujące schody z 1738 roku.

Idźmy dalej ;-)

Północny - zabezpieczający miasto od lądu - fragment murów, począwszy od Baszty św. Łukasza po najpotężniejszą z baszt, zwąną Minčeta to najmocniej ufortyfikowany sektor umocnień. W tej części mury są najwyższe, stąd najlepiej widać Stare Miasto. Prawdziwe morze czerwonych dachów, wież, kominów oraz kopuł świątyń potrafi wprawić w zachwyt.

Najbardziej reprezentacyjne budowle dawnego Dubrownika znajdziemy przy głównym placu Starego Miasta - Luža. Plac doskonale widać również z murów. Dominuje kopuła barokowej katedry Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z przełomu XVII i XVIII w. Z przodu katedry stoi świątynia patrona Dubrownika - św. Błażeja (crkva sv Vlaha), natomiast w prawym górnym rogu Kolegium Jezuickie (kiedyś słynne Collegium Ragusinum) przylegające do kościoła św. Ignacego.

Monu­men­tal­ne mury miej­skie Dubrow­ni­ka, sta­no­wią bez wąt­pie­nia wizy­tów­kę i jed­ną z naj­więk­szych atrak­cji zespołu miejskiego, który został w całości wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO i nie bez powo­du nazy­wa­ny jest „Per­łę Adria­ty­ku”.